عایشه (زاده سال ۴ پس از بعثت، سال ۹ پیش از هجرت - درگذشته ۵۷ (قمری))از همسران محمد پسر عبدالله و دختر ابوبکر خلیفه اول مسلمانان بود. نام کامل وی: عائشه بنت ابی بکر الصدیق بن ابة قحافه بن عامر بن عمرو بن کعب بن سعد بن تیم بن مرة بن کعب بن لؤی. مادرش: رومان بنت عمیر بن عامر بن دهمان بن الحارث بن غنم بن مالک بن کنانه. عائشه در سال هشتم یا نهم قبل از هجرت در مکه تولد شده. لقب ها «ام المؤمنین،أم عبدالله».
زندگی با محمد[]
- نوشتار اصلی:ازدواج عایشه
عایشه در شش یا هفت سالگی به محمد داده شد، و محمد در نه سالگی با او نزدیکی کرد. در زمان حال انتقاداتی نسبت به محمد طرح می‌شود، اما طبق اعتقاد مسلمانان و عده ای از مورخین، این عمل در آن زمان رایج بوده است.
جنجال بی‌وفایی به محمد[]
قرعه به نام عایشه افتاده بود تا محمد را در یکی از غزواتش همراهی کند. این در زمانی بود که محمد به تازگی دستور حجاب زنان را صادر کرده بود. پس عایشه را در کابینی قرار دادند که شتری آن را حمل میکرد. هنگام بازگشت به مدینه وقتی کاروان متوقف بود، عایشه به قصد رفع مدفوع از کاروان جدا می‌شود. خدمتکارانش چون از نقض قانون حجاب بیم داشتند داخل کابین را نگاه نمیکنند، و بدون او دوباره عازم می‌شوند. فردا هنگامی که لشگر محمد در گرمای ظهر توقف کرده بود، عایشه همراه با صفوان وارد می‌شوند. عده‌ای به این دو شک میبرند و شایعه می‌شود که عایشه به محمد خیانت کرده است. در پی این واقعه محمد به عایشه بی‌اعتنایی می‌کند و از علی و دیگران راه چاره میخواهد. یک ماه سپری می‌شود و عایشه دلچرکین نزد ابوبکر میرود. پس محمد وارد می‌شود و از عایشه توضیح میخواهد. عایشه ضمن گریه ابراز بیگناهی می‌کند. همانجا محمد میگوید وحی دریافت کرده که عایشه بیگناه است و کسانی که به شهرت وی لطمه زده‌اند باید مجازات شوند. (صحیح بخاری، ۴۶۲)
دوران پس از مرگ پیامبر[]
عایشه به تحریک مخالفان پس از روی کار آمدن علی خلیفه چهارم مسلمانان به دادخواهی از کشته شدن خلیفه سوم اقدامات علی خلیفه ی جدید مسلمانان را در این زمینه کافی نمی دانست و با وی به مخالفت پرداخت و با کمک طلحه و زبیر و تحریک مروان پسر حکم بر ضد علی به شورش پرداخت و شهر بصره را تصرف کرد. این امر به جنگ جمل منجر شد که در آن جنگ سپاه مکه شکست خورد و علی وی را با احترام به مدینه فرستاد.
عایشه از دیدگاه شیعه و سنی[]
در دید اهل سنت، عایشه محبوب‌ترین همسر محمد است. ولی، شیعیان چندان دید مساعدی نسبت به او ندارند.(عسکری، نقش عایشه در تاریخ اسلام)(عسکری، احادیث ام المؤمنین عایشه)
بحث‌انگیزی ازدواج زودهنگام عایشه[]
در خصوص سن ازدواج پیامبر با عایشه اختلاف نظر وجود دارد. طبق برخی روایات این ازدواج در 9 سالگی و طبق برخی دیگر در 13 یا 14 سالگی انجام شده است.
در روایتی که در خصال از امام صادق روایت شده است، «رسول خدا با پانزده زن ازدواج كرد، و با سيزده نفر از آنان در آميخت، و چون از دنيا رفت نه نفر از آنان همسرش بودند، و اما آن دو نفرى كه آن جناب با ايشان آميزش نكرد، يكى عمره بود، و ديگرى سنا، و اما آن سيزده نفرى كه با ايشان بياميخت، اول خديجه دختر خويلد بود، و بعد از او با سوده دختر زمعه ازدواج كرد، و سپس با ام سلمه كه نامش هند، و دختر ابى اميه بود، و سپس با ام عبدالله عايشه دختر ابى بكر، و آن گاه با حفصه دختر عمر ...» [۱]
بر اساس این روایت ازدواج در سال چهارم یا پنجم بعد از هجرت انجام شده و در آن هنگام عایشه بیش از 13 سال داشته است.
برخی منابع اسلامی که عمدتاً از طریق اهل سنت روایت شده اند، به ازدواج زودهنگام عایشه اشاره دارند. به نقل از صحیح بخاری، عایشه در سن شش سالگی به پیشنهاد محمد به ازدواج وی در آمد:
پیامبر از ابوبکر ازدواج با عایشه را تقاضا کرد. ابوبکر گفت «اما من برادر تو هستم». پیامبر گفت «من و تو در دین الله و کتابش برادر هستیم اما عایشه بر من حلال است.» [۲]
هنگامی که عایشه ۹ سال سن داشت محمد (که ۵۴ سال سن داشت) با وی همبستر شد. هنگامی که میبایست به خانه محمد می‌رفت مشغول تاب‌بازی [۳] بود و عروسکهایش همراهش بود [۴] و در در سالهای اول ازدواجشان با همسن و سالانش حتی در حضور پیامبر مشغول بازی میبود (شماره ۱۵۱)؛ هنگامی که محمد (در ۶۳) درگذشت عایشه هجده سال سن داشت. [۵]
ازدواج زودهنگام عایشه مورد توجه برخی از منتقدان اسلام بوده‌است. مدافعان اسلام معتقدند عایشه رشد کافی داشته یا به رایج بودن این نوع ازدواج تا زمان‌های اخیر اشاره می‌کنند[۶]. نمونه دیگر آن در اسلام ازدواج فاطمه زهرا در ۹ سالگی با علی است. او تنها نه ماه و نیم بعد در سن ده سالگی(نیمه رمضان سال دوم هجرت) حسن را به دنیا آورد. آنها همچنین ادعا می‌کنند دختران به طور متوسط در مناطق گرم‌سیر زودتر از نظر جسمی بالغ می‌شوند. اما این مسأله به لحاظ علمی مورد تردید است. [۷]
حدیث‌ها[]
شیعیان حدیث‌ها و روایاتی که به نقل از عایشه است را قبول ندارند مگر آنکه روایات معتبر دیگری آنها را تایید کرده باشد، روایات زیر در مورد ازدواج زودهنگام نیز مورد تایید شیعیان نیست.(علامه عسگری، احادیث ام المومنین عایشه)
- صحیح بخاری ۹٫۸۷٫۱۴۰
از عایشه نقل شده‌است:
رسول الله به من گفت «تو دوبار قبل از اینکه من با تو ازدواج کنم در رویاهای من ظهور کرده بودی. من فرشته‌ای را دیدم که ترا در تکه‌ای لباس ابریشمی حمل میکرد، من به او گفتم، لباسش را در بیاور و اورا نگاه دار، او تو بودی. به خود گفتم»اگر این از طرف الله‌است، پس این (لخت شدن عایشه) باید واقعا اتفاق بیافتند".
- صحیح بخاری ۷٫۶۲٫۹۰
از عایشه نقل شده‌است:
وقتی پیامبر با من ازدواج کرد، مادرم نزد من آمد و مرا وادار کرد که به خانه پیامبر وارد شوم، و هیچ چیز موجب تحیر من نشد، مگر آمدن پیامبر به نزد من قبل از ظهر.
- سنن ابو داوود ۳۱٫۴۹۱۵ و ۳۱٫۴۹۱۶ , ۳۱٫۴۹۱۷
منقول است از عایشه مادر مومنان:
پیامبر اسلام وقتی با من ازدواج کرد که من شش یا هفت ساله بودم. وقتی ما به مدینه آمدیم، چند زن آمدند، ام رومان وقتی من در حال تاب بازی بودم پیش من آمد، مرا بردند، آماده و آرایشم کردند، بعد مرا نزد پیامبر خدا بردند، و او وقتی من ۹ ساله بودم با من جماع کرد. او مرا جلوی در نگه داشت و من از خنده در حال ترکیدن بودم.
- صحیح بخاری ۸٫۷۳٫۱۵۱
منقول است از عایشه:
من در حضور پیامبر با عروسکهایم بازی می‌کردم و دختر بچه‌های دیگر که دوستان من بودند نیز با من همبازی می‌شدند. وقتی پیامبر خدا به مکان بازی من وارد می‌شد آنها (دوستان عایشه) پنهان می‌شدند، اما پیامبر آنها را صدا میکرد تا بیایند و با من بازی کنند. (بازی با عروسک و تصاویر ممنوع است، اما برای عایشه مجاز بود زیرا در آن زمان وی هنوز دختر کوچکی بود، و هنوز به سن تکلیف نرسیده بود (فاتح البری ج.۱۳ ص.۱۴۳)
- صحیح مسلم ۸٫۳۳۱۱
عایشه روایت کرده‌است که وقتی پیامبر با او ازدواج کرده وی ۷ سال داشته، و وقتی به خانه پیامبر وارد شده‌است ۹ سال داشته‌است، و عروسکهایش همراه وی بوده‌اند، و وقتی پیامبر اسلام فوت شد، وی ۱۸ سال سن داشته‌است.
ترور عایشه[]
معاويه براى گرفتن بيعت مردم مدينه با پسرش يزيد به آن شهر سفر كرده بود، ولى بسيارى از صحابه با اومخالفت كردند; چرا كه يزيد را شخصى فاسق و نادان مى دانستند.
در اين شرايط معاويه تصميم گرفت از مخالفان اين بيعت، به خصوص كسانى كه عثمان را كشته بودند انتقام بگيرد; لذا دستور قتل عبدالرحمان بن ابى بكر و خواهرش عايشه را صادر كرده و هر دو را ترور نمود.
عبدالرحمان مسموم شد و برخى نيز گفته اند زنده به گور شد، و به نظر مى رسد هر دو روايت درست باشد و معاويه او را پس از مسموم كردن زنده به گور كرده باشد.
عايشه به سبب جنايت جديد معاويه ترور عبدالرحمان بن ابى بكر، بر معاويه شوريد و به طور علنى با مروان بن حكم كه فرماندار مدينه از جانب معاويه بود در افتاد و بالاخره معاويه او را نيز به دو برادرش محمد و عبدالرحمان ملحق كرد.
معاويه براى ترور عايشه نيز چاهى حفر كرد و آن را از ديده افراد پنهان داشت.
اين ترور نيز در سال 58 هجرى اتفاق افتاد.
دشمنى بين عايشه و بنى اميه در بالاترين حدّ ممكن بود، ليكن بنى اميه با ترور پدرش ابابكر و برادرانش و عموزاده اش طلحه، او را تضعيف كردند.
ابن كثير در «البدايه والنهايه» نوشته است كه عايشه و عبدالرحمن در يك سال مردند و سنّ عايشه 67 سال بود.
در كتاب «الصراط المستقيم» آمده است:
معاويه روى منبر نشسته بود و مى خواست براى پسرش يزيد بيعت بگيرد ولى عايشه گفت: آيا سه خليفه بيش از تو براى پسرانشان بيعت گرفتند؟
گفت: نه.
عايشه گفت: پس تو به كدام يك از آنها اقتدا مى كنى؟ معاويه از اين سخن شرمسار شد و چاهى بر سر راه عايشه حفر كرد و عايشه در آن افتاد و مرد.
عبدالله بن زبير در اعتراض به معاويه گفت:
مى دانيم كه خر، ام عمرو را برد ولى نه ام عمرو برگشت و نه خرش!
مراجع[]
در آخرین باری که عایشه با اجازه معاویه جهت فاتحه به قبر حضرت محمد ( ص )رفته بود و داشت بشدت گریه میکرد فوت نمود و عایشه را نزد قبر پیامبر به خاک سپردند .( از کتاب عایشه بعد از پیغمبر - ذبیح اله منصوری )
منابع[]
- زوجات النبى صلى الله عليه وآله وسلم نوشته: امير مهنا الخيامى.
- هذا الحبيب يا محب نوشته: ابوبكر جابر الجزايرى.
- السيرة النبويه نوشته: ابوالحسن على الحسينى الندوى.
- داستان ترور ابوبکر و عایشه نوشته: نجاح الطائی
- عایشه بعد از پیامبر ترجمه: "ذبیح الله منصور" نوشته "کورت فریشلر" اصل کتاب آلمانی به نام: "عایشه همسر محبوب محمد" (این کتاب چاپ 1358 انتشارات امیر کبیر است و در حال حاضر ممنوع چاپ می باشد اما نسخ کپی آن بندرت در بازار یافت می شود)
پیوند به بیرون[]
الگو:Wikireadr